ÇALIŞMA PRENSİBİ

Pozitif Basınç Ventilatörü

En basit haliyle, modern bir pozitif basınç vantilatörü, bir sıkıştırılabilir hava haznesi veya türbini, hava ve oksijen kaynaklarını, bir dizi valf ve tüpü ve tek kullanımlık veya tekrar kullanılabilen bir “hasta devresini” kapsamaktadır.

Hava haznesi, oda havasını veya çoğu durumda hastaya bir hava / oksijen karışımı sağlamak için birkaç dakika içinde pnömatik olarak sıkıştırılır. Bir türbin kullanılıyorsa, türbin, hastaya özgü parametreleri karşılamak için bir akış valfi ayarlama basıncı ile havalandırmayı ventilatörden geçirir.

Aşırı basınç serbest bırakıldığında, hasta, akciğerlerin esnekliğine bağlı olarak pasif olarak nefes verecektir, dışarı verilen hava genellikle hasta manifoldu olarak adlandırılan hasta devresindeki tek yönlü bir valf aracılığıyla salınır.

Negatif Basınç Ventilatörü

Bu uygulamada hastanın toraks bölgesi yada tüm vücudu atmosferik basınçdan daha düşük basınç oluşturulmak üzere hava geçirmez bir kabin ile kapatılır. Toraks çevresinde ventilatör tarafından negatif basınç oluşturulduğunda bu basınç göğüs duvarını geçer, İntraplevral ve alveolar boşluğa yansır.

İntrapulmoner ve intraalveolar boşluk ağız basıncına göre daha negatif hale gelir ve solunum havası akciğerlere ulaşır. Göğüs duvarı etrafındaki negatif basınç kaldırılınca bu kez ekspirasyon meydana gelir ve akciğerlerin normal elastik büzüşmesi ile havanın dışarı doğru akımı sağlanır.

CİHAZ:

Piston geri çekme süresi boyunca ortamdaki hava cihaz içine alınır. Ortamdan alınan hava O2 ile karıştırılır. Regülatörde basınç dengelenir. O2 regülatörüne giren hava basınç transduseri tarafından elektrik enerjisine dönüştürülerek kontrol amacıyla elektronik birime gönderilir.

Oksijen hava karıştırıcı manifoltunda bir araya gelir. Böylece akışı dengeleyen oksijen solenoidinden geçerek hava kanalına iletilir. Bu işlemler gerçekleştirilirken piston ortamdan bir daha hava almak üzere eski konumuna döner. Piston: Silindir sistemi oksijen ve hava karışımının sağlanması için havanın ortamdan çekilmesini sağlayan sistemidir. Optik anahtar: Üzerine düşen ışığı algılar pistonun hem başında hemde sonunda olmak üzere iki tanedir.

Piston ilk konumundayken başlangıçta bulunan anahtar üzerine ışık düşmezken sondaki anahtar üzerine ışık düşmektedir. Bu durumu algılayan anahtar elektronik sisteme bilgi göndererek motorun nasıl hareket edeceğine karar verir. Motorun piston dişlileri: Motor hareketlerinin pistona aktarılması için hem motor hemde piston üzerinde dişli sisteme ihtiyaç duyulur. Motor dairesel bir dişliye sahipken ise düz bir dişli sistemidir.

Düz dişli motordan aldığı dairesel hareketleri ileri veya geri hareket biçimine dönüştürür. Motor Kodlayıcı: Motor pistonun ileri geri hareket etmesini sağlar bu hareket motor sürücü devresi tarafından kontrol edilir. Motor kodlayıcı devresi ise motorun üst kısmına yerleştirilmiş olup motorun dönüşü esnasında optik bir sürücü motorun yönünü ve devir sayısını algılar, bu verileri elektronik verilere gönderir. Oksijen sensörü: Silindirden itilen oksijenin % oranını ölçer iletilen gazdaki oksijen kısmi basıncına bağlı olarak voltaj üretir. Oksijen sensörü ± %3 algılama hassasiyetindedir.

Sistem çalışması: Pistonun üzerindeki iki optik anahtar sayesinde pistonun bulunduğu konum kontrol edilerek elektronik sisteme veriler gönderilir. Elektronik sistem motorun dönüş yönü için gerekli bildirimi motora gönderir. Motor dişli sistemler aracılığıyla hareketini pistona aktarır. Piston hava almak için geri çekildiğinde giriş valfleri açılır. Bu arada silindir içindeki basınç transdüseri ile incelenir. Pistonun geri çekildiğini algılayan anahtar pistonun itilmesi gerektiği bilgisini elektronik birime iletir çıkış valfi açılır ve hava inspirasyon monifolduna uygulanır.

VENTİLATÖR CİHAZI NASIL KULLANILIR

Ventilatör, solunum yoluna bir solunum tüpü ile hava verir. Borunun bir ucu nefes borusunun içine sokulur ve diğer ucu ventilatöre bağlanır. Solunum tüpü, ventilatörden hava ve oksijenin akciğerlere doğru gitmesine izin vererek bir hava yolu görevi görür.

Tüpün nefes borusuna yerleştirme işlemine entübasyon denir. Genellikle tüp nefes borusunun içine burun veya ağızdan geçirilir,daha sonra tüp boğaza taşınır. Bu tüp endotrakeal tüp olarak adlandırılır.

Acil bir durumda, tüpün hastaya takılmasını kolaylaştırmak için ilaç verilir. Acil bir durum değilse, prosedür anestezi kullanarak ameliyathanede yapılır.

Bir endotrakeal tüp, bant veya bir endotrakeal tüp tutucu ile yerinde tutulur. Bu tutucu genellikle kafanın çevresine uyan bir kayıştır.

Bazen solunum tüpü, trakeostomi  adı verilen cerrahi olarak yapılmış bir delikten geçirilir. Delik boyundan nefes borusuna gider.

Trakeostomi işlemi genellikle ameliyathanede yapılır. Anestezi kullanılır, bu yüzden hasta uyanık kalmaz veya herhangi bir acı hissetmez.

VENTİLATÖR CİHAZI KOMPONENTLERİ

• Kontrol ünitesi
• İnspirasyon valfi
• Ekspirasyon valfi

VENTİLATÖR CİHAZINDA HASTA SOLUK SİSTEMİ

Ventilatör ile hastayı birbirine bağlayan sistemdir. Hastanın verdiği nefesi ventilatöre bağlar. Böylece hem ventilatörün çalışma şekli belirlenir, hem de tehlikeli durum olduğunda önemli bir veridir. Sistemde inspirasyon filtresi ventilatör, solunum devresi toplayıcı şişe filtresi, nemlendirici ünite ve ekspirasyon ünitesi vardır. İnspirasyon filtresi: Dış ortamdan karışabilecek partiküllere karşı hastayı ve ventilatör cihazı sistemini korur. 0,3 mm’den daha büyük olan tanecikler bu filtre tarafından engellenir.

Toplayıcı Şişe: Hastanın ekspirasyon süresinde oluşan nemim toplandığı şişedir. Ventilatör Cihazı Solunum Devresi: Ventilatör cihazı ile hasta arasında gaz akışını sağlar.

Nemlendirici Ünite: Hastaya verilen havanın nemlendirilmesini sağlar.

Çıkış Filtresi: Hasta tarafından verilen havadaki taneciklerin sisteme karışmasını engeller.

VENTİLATÖR CİHAZI PARAMETRELERİ

Solunum frekansı: Dakikadaki soluk sayısıdır.Ventilatör cihazında normal değer erişkin bir hasta için  12-15 soluk/dk’dir. 35 soluk/dk üzerindeki değerler yetersiz ventilasyona işaret eder. Tidal volüm: Ventilatör cihazının solunumu esnasında bir soluk sırasında akciğere giren çıkan hava miktarıdır. Tidal kapasite: Zorlu bir inpirasyonu takiben zorlu bir expirasyon sonunda elde edilen hacim değeridir. Alveolar Ventilasyon: Bir dakikadaki giren çıkan hava miktarıdır. Max İnspiratuar Basınç: İnspiratuar kuvvet veya negatif inspiratuar kuvvet olarakta adlandırılır. Ventilasyon nsırasında havanın akciğer içine veya dışına hareketini değerlendirirken ve öksürme için hastanın mekanik yeterliğinin değerlendirilmesinde önemli bir göstergedir.Pik Ekspratuar Akım Hızı: Havayolu açıklığının saptanmasında kullanılan metodtur. Pik flowmetre ile değerlendirilir. Kabul edilebilri değer 500-600 lt/dk’dır.PEP değeri azalırsa havayolunda şiddetli bir direnç var demektir.

Maksimum inspiratuar basınç (MIP veya PImax)

Pik ekspiratuar akım hızı (PEP)

Vital kapasite (VC)

Solunum frekansı

Tidal volüm (VT)

Alveoler ventilasyon (VE)

saniye zorlu ekspirasyon volümü (FEV1)

VENTİLATÖR HAKKINDA UYARILAR

Pozitif basınçlı ventilasyon uygulayacak kişi her şeyden önce solunum yetersizliği gelişmiş olan hastada yetersiz gaz değişimine neden olan fizyolojik bozukluğu bilmeli, bunun ne şekilde düzeltilebileceği konusunda strateji oluşturmalıdır.

Pozitif basınçlı ventilasyon desteği uygularken kullanılan ventilatör cihazının teknik özellikleri iyi bilinmeli, bu cihazın uygulanan ventilasyon modunu ne şekilde belirlediği öğrenilmelidir.

Yapay solunum desteği sırasında fizyolojik solunum işlevlerinin pek çoğu yapay olarak sağlandığından, bunun neden olabileceği zararlı etkiler öngörülebilmeli, bunun için de solunum ve kardiyovasküler sistem fizyolojisi ve oluşturulan pozitif basınçların bu işlevlere etkisi iyi bilinmelidir.

Solunum yetersizliği olan bir hastaya uygulanan yapay solunum desteği sırasında hasta ile ventilatör arasındaki ilişki yakından gözlenmeli ve hastanın solunum sistemi ile ventilatörün birbiri ile uyumlu (eş zamanlı) çalışması sağlanmalıdır.

VENTİLATÖR CİHAZLARININ KULLANILDIĞI YERLER

Yapay solunum cihazları; ameliyathane, yoğun bakım ünitelerinde, acil servislerde ve hasta nakil araçlarında kullanılmaktadır.

VENTİLATÖR CİHAZI ÇEŞİTLERİ

Negatif Basınçlı Ventilatör Cihazları: Solunum kaslarının fonksiyonlarıyla aynı işlevi yapmaya çalışmakta ve hastanın fizyolojik mekanizmasına göre solunuma izin vermektedir. Bu tip ventilatör cihazları Torax dışına uygulanan negatif basınçla toraxın genişlemesini sağlayan ve hastanın baş ve boynu hariç tüm vücudunu içine alan silindir şeklindeki tanklardır.Daha sonra tanklar çelik yelek uygulamasına dönmüş ve yelek ile torax arasında negatif basınç oluşturulmuştur. Pozitif Basınçlı Ventilatör Cihazları: Ventilatör ile hava yollarına atmosfer basıncının üstünde bir basınç uygulanarak alveol ile hava yolu arasında bir basınç farkı oluşturur. Mekanik solunum, asiste solunum ve spontan solunum olmak üzere üç çeşit solunum şekli vardır.